Πελεκητά
Βρίσκεται βορειοανατολικά του μικρού χωριού Κάτω Ζάκρος. Για να προσεγγίσετε το σπήλαιο χρειάζεται να ταξιδέψετε μία ώρα από την Κάτω Ζάκρο ή από την παραλία του χωριού χρησιμοποιώντας βάρκα κι έπειτα θα χρειαστεί να ανεβείτε για περίπου 200 μέτρα πάνω στην πλαγιά.
Η είσοδος του σπηλαίου βρίσκεται στα 105 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Όλη η περιοχή είναι γνωστή με το όνομα «Πελεκητά», που προέρχεται από το αρχαίο λατομείο που βρίσκεται κάτω από τη σπηλιά, κοντά στη θάλασσα, απ’ όπου οι αρχαίοι εξήγαν πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του Μινωικού ανακτόρου στη Χιόνα. Το άλλο όνομα του σπηλαίου, «Συκιάς Σπήλιος», του δόθηκε εξαιτίας της μεγάλης συκιάς που βρίσκεται στην είσοδό του. Κάτω από το σπήλαιο μπορεί κανείς να δει τη θάλασσα σαν να πετούσε με αεροπλάνο. Μέσα στο σπήλαιο θα δείτε σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε θαυμάσιους σχηματισμούς, αλλά χρειάζεται προσοχή, γιατί θα συναντήσετε δύσκολα περάσματα στην εξερεύνησή σας.
Περιστεράς
Δύο σπουδαία σπήλαια υπάρχουν στην περιφέρεια του Καρυδίου, με ίχνη ανθρώπινης κατοίκησης, το Κατωφύγι στή θέση Λιμνιόλακκος και ο Περιστεράς στη θέση Πλατύβολο ή Περιστερά. Ο Περιστεράς είναι ένα από τα πιο σημαντικά σπήλαια της Κρήτης και βρίσκεται 1χλμ. ανατολικά του χωριού (Καρύδι) και 300 μ. βόρεια του αμαξωτού δρόμου. Το υψόμετρο στην είσοδο είναι 540 μ. Το σπήλαιο διανοίγεται σε Ιουρασικό ασβεστόλιθο. Είναι του τύπου του σπηλαιοβαράθρου, αφού στο πιο χαμηλότερο τμήμα η υψομετρική διαφορά από την είσοδο είναι 63 μ. Η είσοδος έχει πλάτος 23,5 και ύψος 12 μ. Μεγάλη πτώση βράχων δεν επιτρέπει την εξονυχιστική έρευνα. Μετά την είσοδο περνά κανείς σε πολύ μεγάλη αίθουσα μήκους 80 μ. μεγίστου πλάτους 35 μ. και ύψος 2-12 μ. Στενή δίοδος στο βάθος αριστερά οδηγεί ύστερα από απότομη κάθοδο 4 μ. σε σειρά τοξοειδών θαλάμων που καταλήγουν στο αριστερό τμήμα της μεγάλης αίθουσας. Οι θάλαμοι Α και Β έχουν πλούσιο λιθοματικό διάκοσμο από σταλαγμίτες, σταλακτίτες και στήλες. Στους θαλάμους Γ και Δ ευρέθησαν ανθρώπινα οστά και ίχνη κατοίκησης. Από τα όστρακα φαίνεται πως το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε από την Υστερομινωική περίοδο ως την Πρωτομινωική και τα βυζαντινά χρόνια.
Μικρό & Μεγάλο Κατωφύγι
Ο Άγιος Γεώργιος βρίσκεται σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από την Σητεία στον δρόμο Σητείας – Ιεράπετρας. Όσοι ενδιαφέρονται για τα σπήλαια δεν πρέπει να παραλείψουν να επισκεφθούν το σπήλαιο «Μικρό Κατωφύγι» ΒΔ του χωριού σε υψόμετρο 425 μ. στην περιοχή Μαντηλιού Πλάϊ. Ήταν χώρος αρχαίας κατοίκησης και βρέθηκαν μέσα σ’ αυτό μινωικά όστρακα της Προμινωικής εποχής και οστά ανθρώπων και θηλαστικών. Το σπήλαιο αποτελείται από μια μικρή αίθουσα και μετά μια κατηφορική γαλαρία μήκους περίπου 40μ. με πλούσιο διάκοσμο και λεκάνες νερού. Σε μικρή απόστάση από αυτό είναι το «Μεγάλο Κατωφύγι» που ανοίγεται μέσα σε Ιουρασικό ασβεστόλιθο. Εισέρχεται κανείς από είσοδο πλάτους 3,20μ. Αποτελείται από δύο αίθουσες από τις οποίες η πρώτη έχει μήκος 24μ. και πλάτος 12μ. και η δεύτερη 42μ. μήκος και 11 μ. πλάτος. Η δεύτερη αίθουσα έχει τέσσερις θαλάμους, στον ένα υπάρχει μια μεγάλη λίμνη νερού.
Όξω Λατσίδι
Στη θέση «Πατέλια», περί το 1 χιλ. ΒΔ της Σιτάνου, σε υψόμετρο 610 μ. διανοίγεται σε Ιουρασικό ασβεστόλιθο στο σπήλαιο Όξω Λατσίδι, ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια της Κρήτης. Αρχικά ήταν βατά μόνο 50 μ. Αργότερα μελετήθηκε στην ολότητά του από τον Ρ. Faure και χαρτογραφήθηκε από τους Ελ. Πλατάκη και Ι. Τσιφετάκη βρέθηκε δε επιμήκης γαλαρία μήκους 360 μ. Μετά την είσοδο συναντάμε αίθουσα μήκους 34 μ. και πλάτους 16 μ. και δεξιά θάλαμο 32 μ. Αριστερά σε συνολικό μήκος 330 μ. εκτείνεται η γαλαρία με πλάτος 2-8 μ. και ύψος 0,50 ως 1,50 μ. Πρόσφατες έρευνες δίνουν στο σπήλαιο ακόμα μεγαλύτερο μήκος που φθάνει τα 1.000 μ. Οι διάφορες ροές υδάτων δίνουν την εντύπωση ότι ίσως κάποτε να ήταν η κοίτη υπόγειου ποταμού. Γενικά ο διάκοσμός του είναι πτωχός.
από το βιβλίο του Ν. Παπαδάκη, αρχαιολόγου: ΣΗΤΕΙΑ, 2000.